هویت فرهنگی در مجموعه‌های تلویزیونی ایرانی مطالعه موردی: بررسی مجموعه تلویزیونی خط‌شکن

در پژوهش حاضر که به بررسی موضوع هویت فرهنگی در محتوای روایی مجموعه‌های تلویزیونی ایرانی پرداخته است، هویت، به سطوح و انواع فردی و جمعی و هویت جمعی، خود به هویت‌های قومی، ملی، دینی و مدرن تقسیم می‌شود. از آنجا که هویت فرهنگی، در اصل برساخته‌ای از تعامل و پیوند بین مؤلفه‌های گفته شده در ساختار اجتماعی است، کلیه مفاهیم یاد شده را دربر می‌گیرد. این مفهوم در قالب نظریه کاشت گربنر، به عنوان الگویی معنایی مطرح است که از طریق مجموعه‌‌های نمایشی تلویزیون، بازنمایی و به مخاطبان القا می‌شود. برای بررسی موضوع پژوهش، مجموعه تلویزیونی «خط‌شکن» به روش هدف‌مند انتخاب شده است. از کل 22 قسمت این مجموعه، 14 قسمت و 16 صحنه (به عنوان کوچک‌ترین واحد تحلیل) به روش تحلیل نشانه‌شناختی، مورد بررسی قرار گرفته است. نشانه‌ها و رمزهای موجود در قسمت‌ها و صحنه‌های انتخاب شده که دارای مضامین هویت فرهنگی هستند، بر اساس روش تحلیل جان فیسک، در سه سطح رمزگان واقعیت، بازنمایی و ایدئولوژی، تحلیل و ارزیابی شده‌اند.یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در این مجموعه تلویزیونی هویت دینی، به عنوان هویت فرهنگی پایه و برتر بازنمایی شده است. در مقابل، هویت ملی و مدرن نیز به عنوان سطوحی از هویت فرهنگی با بار ارزشی پایین به نمایش درآمده است.